İslamiyet kulübünden önceki Türk edebiyatında söylev
İslamiyet’in Kabulünden Önceki Türk Edebiyatında Söylev
Söylev ve anı türlerinin edebiyatımızdaki ilk örnekleri olmaları açısından da önem taşırlar.
Kültekin Anıtı: (MS 732)
Kutluk Kağanlığı ordularının komutanı Gültekin (Kül Tigin)in ölümünden bir yıl sonra, ağabeyi Bilge Kağan tarafından diktirilmiştir. Yazarı Yolluğ Tigin (Uluğtekin)dir. Söylev türündedir. Bilge Kağan’ın ağzından, dönemin tarih olaylarını, Kül Tigin’in seferlerini ve kahramanlıklarını da zaman belirterek anlatır. Tonyukuk anıtına göre daha sanatlı bir anlatımı vardır.
Söylev Nedir?
Söylev, bir topluluğa düşünceler, duygular aşılamak amacıyla söylenen; uzunca güzel ve çoşkulu sözlerdir. Söylev diğer adıyla nutuk, aslında sözlü kompozisyon türüdür. Söylevde asıl amaç dinleyicilere hatibin ( söylev yapan kişi ) fikirlerini aşılayıp onları ikna etmektir. Günümüzde siyasilerin mitinglerde yaptığı konuşmalar nutuk türüne güzel bir örnektir. Dünya edebiyatında Çiçero, tanınmış ilk büyük hatiptir.
Söylevde daha çok emredici anlatım kullanılır.
Verilen örnekler soyut değil somut olur.
Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
Basmakalıp ifadelere yer verilmez.
Dil, sade ve açık kullanılır.
Ünlem cümleleri sıkça kullanılır.
Nutuk (söylev), beş grupta incelenir:
Siyasi
Askeri
Hukuki
Dini
Akademik
İslamiyet’in Kabulünden Önceki Türk Edebiyatında Söylev
Türk edebiyatında ilk nutuk örneği, islamiyet öncesi Türk edebiyatına ait Göktürk Yazıtlarıdır. Türk edebiyatının ilk yazılı metni olan Göktürk Yazıtları’nda hatip, Türk halkına geçmişte yaşadıklarını anlatıp bunlardan çıkarılması gerekenleri öğütlemiştir. Bu yönüyle nutuk türünün özelliklerini taşımaktadır.
İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatında Söylev
İslamiyet dönemi Türk edebiyatında çok fazla nutuk örneği günümüze ulaşmamıştır. Bu dönemde, padişahların savaş meydanlarında yaptığı konuşmalar askeri nutuk türüne örnek gösterilebilir. Ahmet Yesevi de bu dönemde dini söylevler yapmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Nutuk
Türk edebiyatında ilk modern nutuk örneği, Mustafa Reşit Paşa’nın Tanzimat Fermanı için yaptığı konuşmadır. Mehmet Akif Ersoy’un Kurtuluş Savaşı’na destek vermek için camilerde verdiği vaazlarda başarılı nutuk örnekleridir. Yine Mustafa Kemal Atatürk’ün yaptığı konuşmalarda başarılı nutuk örnekleridir. Atatürk’ün “Gençliğe Hitabe” ve “ Nutuk “ bu türün en güzel eserlerindendir.
Nutuk konusunu tam olarak anlamak için bol bol soru çözümü yapmak da çok önemli. Konu anlatımı yazılarımıza göz attıktan sonra, kendi kaynaklarına ek olarak MEB Kaynaklarını da incelemen faydalı olabilir. Soru çözerek bu edebi türün özellikleri, tanınan yazar ve eserleri hakkında alıştırma yapıp konuyu pekiştirebilirsin!
☀️☀️☀️
Her ders için değişmeyen kilit nokta bol bol soru çözümü ile pratik yapmak. Çözemediğin sorulara yanıt bulmak istiyorsan sınava hazırlık sürecinde Kunduz hep yanında! Profesyonel eğitmenler tarafından hazırlanan Soru Çözümü, binlerce soru ve çözümden oluşan Soru Bankası hizmetlerimizden faydalanabilirsin.
Uygulamada senin için hazırlanmış , tüm konuları öğrenebileceğin premium içerik ders videolarını incelemeyi unutma!