TÜRK EDEBİYATINDA ROMAN

T�rk Edebiyatında Roman T�r�n�n Gelişimi T�rk Edebiyatında modern anlamda roman Tanzimat’tan sonra g�r�lm�şt�r. Tanzimat’tan �nce roman ve hikaye t�r�n�n yerini halk hikayeleri, mesneviler ve meddah hikayeleri karşılamaktadır. Tanzimat D�nemi sanat�ılarının Batı dillerini �ğrenerek eserleri okumaları ve �eviriler yapmaları sayesinde T�rk edebiyatına modern anlamda roman t�r� girmiştir. T�rk edebiyatındaki ilk �eviri roman Yusuf Kamil Paşa tarafından Fenelon’un yazdığı Telemak’tır. T�rk Edebiyatındaki İlk’ler İlk yerli roman=> Şemsettin Sami’nin yazmış olduğu Taaşşuk-ı Talat ile Fitnat” adlı eserdir. İlk edebi roman=> Namık Kemal’in yazmış olduğu “İntibah” adlı eserdir. İlk tarihi roman=> Namık Kemal’in yazmış olduğu “Cezmi” adlı eserdir. Batılı anlamda ilk roman=> Halit Ziya Uşaklıgil’in yazmış olduğu “Mai ve Siyah” adlı eserdir. İlk realist roman=> Recaizade Mahmut Ekrem’in yazmış olduğu “Araba Sevdası” adlı eserdir. K�y yaşamını anlatan ilk roman=> Nabizade Nazım’ın yazmış olduğu “Karabibik” adlı eserdir. Tanzimat D�neminde Roman ve Genel �zellikleri Fransız romancılığının etkisi ile yazılmışlardır. D�nemin ruhu yansıtılmış olup romanlarda toplumsal karamsarlık ve umutsuzluk sık�a g�r�lmektedir. Her romanda �l�m olması dikkat �ekmektedir. Romanlardaki aile yapısı, bozulmuş ve sağlıksızdır. Mutsuz aileler ve mutsuz bireyler �n plana �ıkmaktadır. D�nemde yaşanılan ekonomik sıkıntı ve etkileri romanlarda da g�r�lmektedir. Ahlak konusu her romanda vardır ve romanın amacı ahlak dersi vermek olarak g�r�lm�şt�r. Romanlardaki aşk iki t�rl�d�r: Ya karşı cinse duyulur ya da onun kişiliğine duyulur. Tanzimat romanlarının bir diğer dikkat �ekici �zelliği ise olayların kadınlar �er�evesinde ilerlemesidir. Olayları idare edenler ya da akışına y�n verenler genel olarak kadın kahramanlardır. Kadınların eğitimi konusuna da hemen hemen her romanda değinilmiştir. Eğitimsizlik, felaket olarak g�r�lm�şt�r. Romanların �slubu geleneksel anlatım (meddahların anlatım tarzı) tarzındadır. Yazar yan tutar, olaylara m�dahale eder ya da kahramanlara kızar. Bu anlatım şekli en �ok Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında g�r�lmektedir. İlahi bakış a�ısı ve yazar anlatıcı tarzı ile yazılmışlardır. Mekan genel olarak İstanbul’dur. Karakterler ise Batılılaşmanın etkisi ile devlet memurları ya da �st kademeli y�neticilerdir. (Aydın tipler) Kişiler genel olarak tek y�nl�d�r: ya iyidir ya da k�t�d�r. Romantizm akımının etkisi g�r�lmektedir. (Recaizade Mahmut Ekrem ile realist anlayış roman t�r�ne giriş yapmıştır.) Rastlantılara, hayallere ve duygulara geniş yer verilmiştir. K�lelik, mirasyedilik, z�ppelik, evlilik, geleneklerin yanlışlığı ve eksikliği, idealizm, kadınların eğitimi, aşk, siyasi anlayış, yozlaşma gibi konular romanlarda tema olarak ele alınmıştır. ?ROMANTİZM= Klasisizme tepki olarak doğmuştur. B�t�n kural ve bi�imleri yıkmıştır. Duygu ve hayal, �n plana �ıkarmıştır. Konular g�nl�k yaşamdan, ulusal efsanelerden ve tarihten alınmıştır. Bi�imsel kusursuzluk aranmamıştır. Sanat�ılar eserlerinde kendilerini saklamamıştır. Toplumun her kesimi eserlere dahil edilmiştir. Tipler tek y�nl� olarak anlatılmıştır. Tasvirler olduk�a kullanılmıştır. Victor Hugo, Johann Wolfgang Goethe, Fran�ois Rene de Chateaubriand, Walter Scoot, Alphonse de Lamartine, Serguievitch Puşkin, Alexandre Dumas, J. J. Rousseau d�nya edebiyatındaki temsilcileridir. T�rk edebiyatındaki temsilcileri ise; Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Abd�lhak Hamit Tarhan‘dır. Servet-i F�nun D�neminde Roman ve Genel �zellikleri Servet- i F�nun topluluğu 1896-1901 yılları arasında Servet-i F�nun dergisi etrafında toplanan edebiyat�ılardan oluşmuştur. Bu topluluktaki sanat�ılar; Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, H�seyin Cahit Yal�ın, S�leyman Nazif, Ahmet Şuayp, H�seyin Suat Yal�ın’dır. Servet-i F�nun edebiyatının geliştiği d�nem II. Abd�lhamit D�nemi’dir. Bu d�nemin y�netim şekli ve baskıları roman t�r�n� de fazlasıyla etkilemiştir. Bu nedenle toplumsal ve siyasi konular romanlarda ele alınamamıştır. D�nemin aydın kişileri ve hayatları romanlara konu olmuştur. Romanlarda ağır ve ağdalı bir dil kullanmışlardır. Bu nedenle kendilerinden �nceki ve sonraki yazarlar ile ayrılmaktadırlar. T�rk edebiyatında “Araba Sevdası”, “Serg�zeşt” ve “Zehra” ile başlayan “ger�ek�i roman” (realist) anlayışı bu d�nemde s�rm�şt�r. Fakat romanlarda realizm dışında romantizm de devam ederken nat�ralizm etkileri de g�r�lm�şt�r. �rneğin Mai ve Siyah adlı eser realist bir roman olmasına rağmen ana karakteri romantiktir. Romanlarda hayal ve ger�ek �atışması devam etmiştir. Melankoli, k�t�mserlik, ka�ış, yalnızlık ve bunalım gibi konular romanlarda tema olarak ele alınmıştır. Bireysel temalar �n plandadır. B�t�n olaylar aile ortamı �er�evesinde anlatılmıştır. Romanlardaki kişiler iyi eğitimli, zengin, elit ve Batı k�lt�r�yle yetişen aydın kişilerdir. Sıradan insanlar ikinci plandadır. Mekanlar; kapalı ve dar mekanlardır. Bu d�nem romanlarının kurgusu, olay akışı ve se�ilen karakterleri olduk�a g��l�d�r. Bu d�nem romanlarının tek kusuru ağır dillerinin olmasıdır. Bu �zelliği de Halit Ziya Uşaklıgil fark etmiş ve romanlarını sade dil ile yazmaya �alışmıştır. Bu d�neme ait başlıca romanlar; Halit Ziya Uşaklıgil=> Aşk-ı Memnu, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar Mehmet Rauf=> Eyl�l, Ferdayı Garam, Bir Aşkın Tarihi H�seyin Cahit Yal�ın=> Nadide, Hayal İ�inde H�seyin Rahmi G�rpınar=> M�rebbiye, Metres, Şıpsevdi ?REALİZM= Ger�eği ve dış d�nyayı olduğu gibi anlatan bir akımdır. Okuyucuda yaşanmış veya yaşanılabilir bir izlenim bırakır. Olağandışılıklar g�r�lmez. Rastlantılar yoktur. G�zleme dayalı olarak yazılır. Betimlemeler �n plandadır. Kişiler g�nl�k yaşamdan ve sıradan kişilerden se�ilir. Yazar eserlerinde aradan �ekilir ve kişiliğini gizler. Olaylar karşısında yazarın d�ş�nceleri belli değildir. Yazarlar tarafsızdır. Dil sağlam, �slup ise a�ık ve yalındır. Bi�imsel yetkinliğe �nem verilmiştir. Doğa ve t�re tasvirlerine geniş bir yer verilmiştir. D�nya edebiyatındaki en �nemli temsilcileri; Gustave Flaubert, Stendhal, Balzac, Mark Twain, Dostoyevski, John Steinbeck, �ehov, Gorki‘dir. T�rk edebiyatındaki en �nemli temsilcileri ise; Recaizade Mahmut Ekrem, Sami Paşazade, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf‘tur. Tanzimat D�nemi Romanı ile Servet-i F�nun D�nemi Romanı Arasındaki Farklılıklar ve Benzerlikler Tanzimat D�nemi Romanı Sanat, toplum i�indir anlayışı hakimdir. Toplumsal yarar g�zetilmiştir. Yanlış Batılılaşma, batıl inan�lar, k�lelik, cariyelik, evlilik gibi konular işlenmiştir. Dili sadeleştirmişler, s�sl� ve sanatlı anlatımdan uzak durmuşlardır. Romanlar teknik y�n�nden zayıftır. Mekan; İstanbul’dur. Kişiler ise aydın �evreden se�ilmiştir. Servet-i F�nun D�nemi Romanı Sanat, sanat i�indir anlayışı hakimdir. Toplumsal konulara yer verilmemiştir. Yalnızlık, bunalım, ka�ış, aşk gibi konular işlenmiştir. Ağır ve sanatlı bir dil kullanılmıştır. Batılı anlamda en olgun eserler bu d�nemde verilmiştir. Mekan; İstanbul’dur. Kişiler yine aydın �evreden se�ilmiştir.