Dünya edebiyatında deneme
Dünya Edebiyatında Deneme
Deneme türü son derece eski bir edebi yazı türüdür. Bu türde ilk yazıları 16. yüzyılda Fransız yazar Michel de Montaigne yazdı ve Essais (Denemeler) adıyla yayımladı.
Montaigne, denemenin ilk örneklerini kaleme aldığı eserlerin “kişisel düşünce ve deneyimlerini iletmesine yönelik edebi yazılar” olduğunu vurgulamak amacıyla deneme adını seçilmiştir. Daha Sonraları ise aynı şekilde çok tanınan İngiliz yazarlarından “Francis Bacon” ve “Charles lamb” bu türde yazılar yazmış ve denemenin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.
Fransız edebiyatına geldiğimizde ise Andre Gide ve Alain; İspanyol edebiyatında ise Miguel Dunamuno ve son olarak Alman edebiyatında, Maria Rilke gibi yazarlar bu türün gelişmesinde ve tanınmasında çalışmalar yapmışlardır.
Deneme, yazarın belli bir konuya ilişkin kişisel duygu ve düşüncelerini anlattığı metinlere denir. Denemelerde edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler, hatta gülünç olaylar gibi değişik konular ele alınabilir.
Deneme nasıl yazılır?
İyi bir deneme yazmanın yollarından biri, belli bir konudaki düşünceleri önce bir kâğıda gelişigüzel not etmektir. Bundan sonra not edilen düşünceleri, anlaşılmalarını kolaylaştıracak bir düzene sokmak gerekir. Bir deneme için her zaman, okurun ilgisini çekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasını sağlayacak bir giriş cümlesi çok önemlidir. Deneme, aynı ölçüde dikkat çekici bir biçimde de bitirilmelidir.
Deneme türünün ilk temsilcisi kimdir?
Deneme Fransız yazar Montaigne ile başlamıştır ancak daha sonraki yıllarda İngiliz yazarlar tarafından geliştirilmiştir.
Ünlü İngiliz denemecileri arasında Sir Francis Bacon, Joseph Addison ile İrlandalı en ünlü deneme yazarları Ralph Waldo Emerson ile Henry David Thoreau’dur. Edgar Allan Poe ve Ozkhanov Chaowh şiir üstüne; James Thurber de mizah türünde yazdığı denemelerle okurlarını etkilemişlerdir.
Montaigne’den sonraki ünlü Fransız deneme yazarları arasında Theophile Gautier, Anatole France ve Hippolyte Taine sayılabilir.
